ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΑΕΙΦΟΡΙΑ, ΣΕ... ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

Εάν κανείς ανατρέξει στους ορισμούς που έχουν δοθεί κατά καιρούς στο θέμα της ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ (UNEP, WWF, E.E, Meadows, κλπ) και μελετήσει παράλληλα τα βήματα στη πορεία επίτευξης του στόχου, θα καταλήξει εύκολα στο συμπέρασμα ότι …το παιγνίδι μάλλον είναι στημένο.

Φουσκώνοντας ή ξεφουσκώνοντας υπαρκτά ή ανύπαρκτα περιβαλλοντικά προβλήματα ( ρύπανση, κλιματική αλλαγή, η βιοποικιλότητα, στιβάδα όζοντος , ερημοποίηση κλπ)  ευρίσκουν κάθε φορά πρόσφορο έδαφος, να μας μοστράρουν τους αγαπημένους όρους ΑΕΙΦΟΡΙΑ και ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ.

Τον όρο ΑΕΙΦΟΡΙΑ  και τους τρεις πυλώνες που θεωρητικά περιλαμβάνει ο όρος και όλοι οραματίζονται (οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον), τον έχουν κάνει κυριολεκτικά λάστιχο, για να δικαιολογούν κάθε φορά τις επιδιώξεις τους σε διάφορα επίπεδα δραστηριοτήτων. Φυσικά, όχι μόνο σε στενά τοπικά ή εθνικά όρια, αλλά τις περισσότερες φορές…. έξω από εδώ… όπως λέμε, σε άλλα επίπεδα, εκεί που πραγματικά λαμβάνονται οι αποφάσεις.

Οι οικολόγοι εξακολουθούν να μην βλέπουν την τομή των κύκλων της εικόνας δηλ…. εμένα, οι τεχνοκράτες εστιάζουν στον κύκλο που τους βολεύει και οι πολιτικοί τα βλέπουν όλα σαν εικόνα fractal και εγώ αναρωτιέμαι, πόσο βαθιά πρέπει να μπει το μαχαίρι στο ψαρο..κόκκαλο για να αρχίσουμε πάλι να μπουσουλάμε.

Μετά από άπειρες αναλύσεις, φιλοσοφικές συζητήσεις, επιστημονικές ανακοινώσεις τις τελευταίες δεκαετίες εξακολουθώ να μη βλέπω αντιστοιχία λόγων και έργων με αποτέλεσα να νοιώθω σαν μ….ας, που δεν μπορεί να καταλάβει. Μάλλον πρέπει να σταματήσω τις αμπελοφιλοσοφίες και να προσαρμοσθώ και εγώ στις πράσινες επιταγές του συστήματος.

Και αυτοί πολύ καλά είναι, εγώ όμως… ένα άγχος, όπως και να το κάνουμε, το έχω.

Πάντως, ότι και να λένε σχετικά με την ιστορικότητα της λέξης, τον όρο ΑΕΙΦΟΡΙΑ τον  πρωτοάκουσα από τον Λαλιώτη.

Στην καθημερινότητα υποσυνείδητα μας έχουν περάσει όλες τις ονομαζόμενες ΟΙΚΟ-ΦΟΒΙΕΣ και πιο συγκεκριμένα:

 Από το πρωί που ξυπνώ αισθάνομαι το πρώτο άγχος… πως να συμπεριφερθώ στην τουαλέτα

Ακολουθεί η χρήση του ηλεκτρισμού (φως –θέρμανση – κλιματισμός κλπ).  Πόσες φορές δεν έχω αναρωτηθεί όταν χρησιμοποιώ ηλεκτρικό ρεύμα, εάν κάποιοι με βρίζουν στην Κοζάνη ή τη Μεγαλόπολη….. και με το δίκιο τους.

Νερό, το καθημερινό θέμα συζήτησης, αλλά τις επιπτώσεις τις νοιώθω μόνο εγώ, διότι εάν υπερβώ τα λίτρα που μου αναλογούν και τύχει να είμαι στο μπάνιο, η γυναίκα μου αρχίζει το παιγνίδι του ανοίγω κλείνω άλλες βρύσες, έτσι ώστε  να υποστώ το γνωστό μαρτύριο.

Χρήση αυτοκινήτου – τρόπος οδήγησης. Καθημερινά αισθάνομαι σαν να με δείχνουν και να με φτύνουν όλοι (κυρίως πεζοί και επιβάτες ΜΜΜ) όταν οδηγώ.

Η αγορά τροφίμων , ειδών πρώτης ανάγκης κλπ έχει καταντήσει μαρτύριο στο να ψάχνω αν ανακυκλώνονται, αν είναι βιοδιασπώμενα, αν έχουν παραχθεί βιολογικά. Πρέπει να πω ότι το πρόθεμα ΒΙΟ μου έχει κάνει το Βίο - αΒίωτο.

Το σήριαλ εξακολουθεί με τη διαλογή στο σπίτι και μέχρι να πάω στον μπλε κάδο, που από εκεί και πέρα κανείς δεν ξέρει τι γίνεται...

Στην ενημέρωση τα πράγματα έχουν ξεφύγει εντελώς με τις οικο – εκπομπές, όπου μου υπενθυμίζουν κάθε λίγο την πράσινη ¨μαμούνα¨ που κινδυνεύει με εξαφάνιση και το συνοδεύουν με ένα ¨γ…..σαυρο¨ κολλημένο στην οθόνη της τηλεόρασης.

Τα περιβαλλοντικά sites ή αναμασούν ότι κάποιοι επιτήδειοι τους πλασάρουν ή στην καλλίτερη περίπτωση λειτουργούν σαν μαγαζιά pet shop.(σημείωση: όπως μου έχει εξηγήσει ένας Φίλος βιολόγος, οι δήθεν ζωόφιλοι με τις μεταλλαγμένες τροφές που σκορπούν εδώ και εκεί για τα αδέσποτα, αυτό που θα καταφέρουν είναι να δούμε κάποια στιγμή, πουλιά να κυνηγούν τις γάτες και σκυλιά στα δέντρα να κελαηδούν. Τα κρεμασμένα CD στα μπαλκόνια δεν πρόκειται να μας σώσουν από τις ¨φονικές¨ κουτσουλιές – πάντως εδώ που τα λέμε, είναι και μια θέση που τους αρμόζει, εάν κρίνει κανείς το μουσικό πολιτιστικό προϊόν που εμπεριέχουν )

Και σε όλα αυτά τα ερωτήματα κάποιοι έρχονται να μας πουλήσουν λύσεις.

(οικιακή κομποστοποίηση, λαμπτήρες χαμηλής ενέργειας, οικο - λογαριασμούς ΔΕΗ, πράσινα δάνεια, φωτοβολταικά στην ταράτσα κλπ )

Επειδή είμαι από χωριό, γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αγροτική οικογένεια, προσπαθώ όλα αυτά να τα δω σε αντιπαραβολή, διαχρονικά .

 Ας περιγράψω μερικές χαρακτηριστικές εικόνες:

Πρωί, τρέξιμο στο χωράφι για τις ..ανάγκες μας (αυτόματη…. αερόβια - κομποστοποίηση).

Ηλεκτρισμός δεν υπήρχε. Φωτιστικό πετρέλαιο για τη λάμπα και για το λουξ (στις εθνικές εορτές και επετείους). Βέβαια το χρησιμοποιούσαμε και σε περίπτωση ασθενειών, ακόμη δεν έχω καταλάβει γιατί. Το χειμώνα ειδικά, μας τρίβανε με πετρέλαιο, έτσι στο σχολείο εάν πέταγες ένα σπίρτο θα γινόταν ….το Κούγκι. Το σώμα μου, μέσω του δέρματος κυρίως, πρέπει να έχει απορροφήσει όλα τα είδη των υδρογονανθράκων, βαρέων μετάλλων κλπ.

Νερό : Αξέχαστες εμπειρίες. Το χωριό είχε δύο βρύσες , που άνοιγαν λίγες ώρες το απόγευμα . Το τι μαλλιοτράβηγμα και τσακωμοί γινόταν κάθε μέρα δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν. Σταμνιά σπασμένα παντού, κάτι σαν το γνωστό έθιμο στην Κέρκυρα, αλλά… καμία σχέση. Μου έχουν μείνει και μένα κάποια ράμματα στο κούτελο για ενθύμιο. Άρδευση: Αν και το ποτάμι είχε νερό, οι ανύπαρκτες υποδομές ήταν η αιτία πολέμου τα καλοκαίρια για το ποιος θα ποτίσει τους κήπους.

Από αυτά τα βιώματα, δύο πράγματα δεν τα διαπραγματεύομαι.

 Θέλω φως και δεν σπαταλώ ποτέ νερό.

Σκουπίδια με τη σημερινή έννοια δεν υπήρχαν γιατί τα πάντα ανακυκλωνόταν.

Το χαρτί από καμιά εφημερίδα (…πολυτέλεια) ή από αυτό που χρησιμοποιούσαν τα μπακάλικα για να τυλίγουν τις ρέγκες ή το μπακαλιάρο (εθνικό φαΐ τότε, σήμερα δεν …πλησιάζονται) είχε βρει δεκάδες χρήσεις (κυρίως ως σεμέν), μέχρι να καταλήξει για προσάναμμα.

Εκατοντάδες  γυάλινα μπουκάλια, μπουκαλάκια στόλιζαν τα ράφια στην κουζίνα και την αποθήκη (Σαν να ζούσαμε  υπό το φόβο νέας κατοχής ή φυσικής καταστροφής και θα έπρεπε τα είδη πρώτης ανάγκης να ήταν stand by) .

Τα οργανικά υπολείμματα συνέχιζαν τον κύκλο τους για τα ζώα και αν κάτι ξέμενε, μετά την βιο-ξήρανση χρησίμευε ως καύσιμο RDF, όπως λέγεται σήμερα.

Τα ρούχα μέχρι και δεκαετία ήταν πάντα trendy. Μια χαρακτηριστική εικόνα με το Θείο μου το Γιάννη και το γείτονα του το Δημήτρη, ο οποίος φορούσε ένα σακάκι με δεκάδες μπαλώματα από διάφορα είδη υφασμάτων και αποχρώσεων. Συνήθιζε λοιπόν να του λέει για να τον πειράξει, «Δημήτρη θα μου δώσεις ένα μικρό κομμάτι από το ύφασμα του σακακιού σου, για να παραγγείλω και εγώ ένα το ίδιο…».  

Και οι γονείς όλη μέρα δούλευαν και την παραγωγή την ακουμπούσαν στην τράπεζα, από την οποία δανειζόταν για να ζήσουμε όλο το χρόνο και για ένα περίεργο λόγο, πάντα ήταν χρεωμένοι. Φύτευαν περισσότερα δέντρα, δούλευαν περισσότερο, αλλά το αποτέλεσμα το ίδιο, το ισοζύγιο αρνητικό. Τα χρέη –χρέη.

Και μετά ήρθε ο πολιτισμός.

Πρώτα το ηλεκτρικό, μετά τα TAPER, αργότερα τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, ακολούθησε το τρανζίστορ και η τηλεόραση, οι κάθε είδους μηχανές και τα super market (μόνο το μπακάλικο στο χωριό μου αντιστέκεται ακόμη με μια ¨κοινωνική¨ μορφή, γιατί ο ιδιοκτήτης του μετρά στους συνταξιούχους πελάτες, μέχρι και την αρτηριακή πίεση).

 Όλα …..για το καλό μας.

Η μετάβαση όμως δεν ακολούθησε κάποιους κανόνες γιατί δεν υπήρχε και κάποιος να το σκεφτεί, να το προβλέψει.

Τα δέντρα άρχισαν να ποτίζονται με νερό από γεωτρήσεις. Αυξήθηκε η παραγωγή…δε λέω, αλλά τα έξοδα και οι λογαριασμοί αυξήθηκαν περισσότερο. Οι εντατικές καλλιέργειες έγιναν εντατικότερες, μέχρι που ανακαλύψαμε, πρώτα ότι οι πηγές στέρεψαν και λίγο μετά, ότι το ποτάμι δεν τρέχει πια νερό, διότι έχουν στεγνώσει όλοι οι υδροφορείς. Τώρα βέβαια αν σταματήσουμε το πότισμα τα δέντρα θα ξεραθούν.

 Το τροπάρι με τις τράπεζες το ίδιο, μεγαλύτερα δάνεια περισσότερα χρέη στον ετήσιο τελικό απολογισμό. Οι επιδοτήσεις πήγαιναν όλες για να ξεπληρώνουμε τα χρέη δηλ πάλι οι τράπεζες και όχι για μια ποιοτική και ποσοτική αναδιάρθρωση υπέρ του αγρότη και κατ΄ επέκταση και του καταναλωτή (μπουζούκια δεν έχει ο τόπος μου).  

Θυμάμαι τον πατέρα μου να λέει ότι μόνο τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ είδε λεφτά στην τσέπη του, μετά βέβαια μας πήραν και τα… σώβρακα.

Α…, μάθαμε και για την Κοινή Αγροτική Πολιτική αλλά δεν ξέρουμε τι περιλαμβάνει.

Θα συμφωνήσω με το Φίλο μου που λέει ότι …ακόμη και οι καρποί των δέντρων, να ήταν στο μέγεθος του καρπουζιού, πάλι ….μέσα θα ήμαστε .

Τα πρώτα σκουπίδια έκαναν την εμφάνιση τους κυρίως πλαστικά. Οι ασθένειες αυξήθηκαν (βλέπε φυτοφάρμακα). Οι ελέγχοντες την πληροφόρηση (βλέπε: Big brother, τράπεζες, εργολάβοι κλπ) μας έσπρωχναν συνέχεια στον καταναλωτισμό με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και πάλι κανείς δεν ανησύχησε για το ότι βασικοί κανόνες και υποδομές, απουσίαζαν. Οι συνεχώς αυξανόμενες πλασματικές ανάγκες είχαν σαν αποτέλεσμα τη ομηρία σε ένα σύστημα, που σιγά σιγά και με σχέδιο, μεταλλάχθηκε στο σημερινό παγκοσμοιοποιημένο .

Και συνεχίσαμε, και πάλι κανένας αρμόδιος – αναρμόδιος να συμβουλέψει. Μόνο κάποιοι γέροι στο χωριό έβλεπαν αυτό που έρχεται αλλά εμείς…. συνεχίζαμε.

 Σήμερα , τα χρόνια του ΔΝΤ, κάτι ψελλίζουν για μια πράσινη ανάπτυξη, αλλά κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να μας την περιγράψει με απλά λόγια.

Και τελικά τι είναι η αειφορία που σήμερα αναζητούμε. ¨Τις πταιει¨  που χάθηκε στην πορεία της …ανάπτυξης και που σήμερα την αναζητούν με μια άλλη πράσινη ανάπτυξη.

 Μην ειν΄ οι ανεμογεννήτριες, που φυτεύουν στα βουνά απέναντι από το παράθυρο μου;

Μην ειν΄ τα φωτοβολταικά, που σπέρνουν σε μια μεγάλη έκταση εκεί που παλιά πηγαίναμε για κυνήγι; Όλα φυσικά σε περιοχές natura, αλλά για αυτά δεν υπάρχει περιορισμός γιατί είναι πράσινες επενδύσεις.

Μην ειν΄ τα βιοκαύσιμα, που δεν ξέρουμε τι είναι;  Λένε θα  ξεριζώσουμε τα δέντρα, που γνωρίζουμε και μας γνωρίζουν και που έχουμε αναπτύξει σχέσεις μίσους και πάθους και θα βάλουμε άλλα, από αυτά που έχουν και μια κάνουλα στον κορμό και τρέχει….. ασταμάτητα βιοκαύσιμο. Θα γίνουμε κάτι σαν ΑΓΡΟΤΟΕΜΙΡΗΔΕΣ (χωρίς κελεμπία)

Ναι αλλά έχουμε ανέσεις - πολιτισμό , τη Μάνα μου την ανάγκασαν να μάθει το 20, 20, 20 άσχετο….. αν δεν καταλαβαίνει τι είναι αυτό. Της μοιάζει για κάτι καλό, αλλά βρίζει για τις αυξήσεις της ΔΕΗ. Τώρα τελευταία έχει αρχίσει να ανησυχεί και ….για το ενεργειακό πιστοποιητικό!!!

Βέβαια τις ανέσεις μας, όπως και να το κάνουμε και  όπως μας τις έχουν προσδιορίσει, τις έχουμε. Όλα ρυθμίζονται από το τηλεκοντρόλ μόνο που αυτό δεν ρυθμίζει τις τιμές των προϊόντων, μισθούς και συντάξεις.

ΠΡΑΣΙΝΟΙ, ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΙ μιλήστε απλά, να καταλάβουμε το σχέδιο της πράσινης ανάπτυξης.

Αν υποψιαστώ ότι πράσινη ανάπτυξη = πράσινα χρέη για τους πολλούς και πράσινα κέρδη για τους λίγους…..

Η μαθηματική παράσταση  lim f(πράσινη ανάπτυξη) = αειφορία  είναι για δυνατούς και σοβαρούς ΛΥΤΕΣ.

Υστερόγραφο: Ίσως τελικά την έννοια της αειφορίας να την αναζητήσω σε ένα μικρό κομμάτι γης κρυμμένο σε μια βουνοπλαγιά στο χωριό μου, όπου κάθε χρόνο οι φίλοι μαζεύουν ένα είδος άγρια χόρτα και μανιτάρια, που φυτρώνουν μόνο εκεί, για 2-3 ομαδικές βραδιές κρασο-κατάνυξης, αλλά με παραδοσιακούς αυστηρούς κανόνες συλλογής (δια….. ροπάλου).  Ποτέ δεν τα μαζεύουμε όλα, δεν καταστρέφουμε τον τόπο, για να έχουμε και τον επόμενο χρόνο….. και αυτό ευτυχώς συνεχίζεται.