Mνήμες Δημοκρατίας της Βαϊμάρης

Όσο κορυφώνεται η ελληνική κρίση τόσο πιο συχνοί είναι οι παραλληλισμοί της σημερινής Ελλάδας με το τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Η Βαϊμάρη είναι μια πόλη στο κρατίδιο της Θουριγγίας, στη Γερμανία. Ήταν και παραμένει μια από τις μεγάλες πολιτιστικές περιοχές της Ευρώπης, με συγγραφείς και φιλοσόφους, όπως π.χ. ο Γκαίτε.
Η Δημοκρατία της (1918-1933) ήταν το πρώτο δημοκρατικό πολίτευμα στη ζωή της Γερμανίας, η πρώτη κοινοβουλευτική δημοκρατία στην ιστορία της. Δημιουργήθηκε λόγω της ήττας τής - αυτοκρατορικής, μέχρι τότε - Γερμανίας κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τερματίστηκε με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, ως καγκελάριος.

Στο δραματικό αυτό κεφάλαιο της ιστορίας της Γερμανίας τον Μεσοπόλεμο ανατρέχουν αναλυτές και πολιτικοί είτε είναι υπέρ είτε είναι κατά της συνταγής που ακολουθείται σήμερα για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Κυρίως όμως οι αντίπαλοι των Μνημονίων παραπέμπουν στην άτεγκτη πολιτική περικοπών και αποπληθωρισμού που ακολούθησε ο καγκελάριος Χάινριχ Μπρίνινγκ μετά το κραχ του 1929. Η πολιτική κατάληξη ήταν........

η πλήρης κατάρρευση της δημοκρατίας και η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933.

ΑΚΡΑΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ.

 Oι εικόνες που φτάνουν από την Αθήνα ξυπνούν στους συμβούλους της Kαγκελαρίου Μέρκελ μνήμες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, έγραψε το «Σπίγκελ» στο τεύχος - αφιέρωμά του για την Ελλάδα με τίτλο «Αντίο Ακρόπολη» (20/14.5.12). «O,τι ήταν για τους Γερμανούς η "ντροπή" της Συνθήκης των Βερσαλλιών φαίνεται να είναι για τους Eλληνες οι εντολές λιτότητας που έρχονται από τις Βρυξέλλες. Και όπως έγινε τη δεκαετία του 1920 στη Γερμανία, έτσι τώρα και στην Ελλάδα εκείνοι που ενισχύονται είναι οι ακραίες δυνάμεις στο δεξιό και το αριστερό φάσμα. Το πολιτικό σύστημα της χώρας καταρρέει. Ορισμένοι μάλιστα φοβούνται ότι στο τέλος η όξυνση της κατάστασης θα μπορούσε να καταλήξει σε στρατιωτικό πραξικόπημα».

Ο υπερπληθωρισμός του Mεσοπολέμου παραμένει το μεγάλο τραύμα στο συλλογικό υποσυνείδητο και των σημερινών Γερμανών. Eτσι ερμηνεύεται η αλλεργική αντίδραση της Γερμανίας σε κάθε σκέψη να χρησιμοποιηθεί το εργαλείο του ελεγχόμενου πληθωρισμού για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Ακόμα και οικονομολόγοι όπως ο Πέτερ Μπόφινγκερ, ο οποίος ασκεί δριμεία κριτική στη συνταγή των Mνημονίων στην ευρωζώνη και δεν χάνει ευκαιρία να επιτίθεται στην πολιτική της Καγκελαρίου Μέρκελ, χαρακτηρίζει τον ελεγχόμενο πληθωρισμό «γλυκό δηλητήριο».

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ.

 Τι είχε συμβεί τότε; Ο πληθωρισμός είχε αρχίσει να καλπάζει ήδη από το 1914 όταν η Γερμανία χρηματοδοτούσε τον πόλεμο με ομόλογα υπολογίζοντας ότι μια νίκη θα μετακύλιε το κόστος στους ηττημένους. Με την ήττα όμως αυτό ήταν ανέφικτο και η κεντρική τράπεζα Ράιχσμπανκ τύπωνε χρήμα χωρίς κανένα αντίκρισμα σε χρυσό. «Οι πατριώτες Γερμανοί που είχαν αγοράσει τα ομόλογα του πολέμου έχασαν σχεδόν όλα τα λεφτά τους», λέει ο Ζάιμπτ. Οι ιδιώτες κάτοχοι ελληνικών ομολόγων έπαθαν σήμερα το ίδιο.

Με υπέρμετρες μισθολογικές αυξήσεις στα πρώτα τρία χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης προκειμένου να αποτραπούν κοινωνικές εντάσεις τροφοδοτήθηκε αρχικά μια έκρηξη των εξαγωγών και της εσωτερικής κατανάλωσης. Σε αντίθεση με τη Γαλλία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, το Γερμανικό Ράιχ δεν πέρασε καμία οικονομική κρίση εκείνη την περίοδο. Ο πληθωρισμός όμως ξέφυγε από κάθε έλεγχο εξαιτίας των πολεμικών επανορθώσεων, ένα πρόβλημα που είχε αφήσει άλυτο η Συνθήκη των Βερσαλλιών το 1919. Ετσι ο κόσμος έφτασε να χρειάζεται για τις πιο απλές ανάγκες του σάκους με λεφτά. Τον Σεπτέμβριο του 1923 το κόστος ζωής για ένα άτομο υπολογίζονταν στο αστρονομικό ποσό των 15 δισεκατομμυρίων μάρκων.

ΟΙ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΕΙΣ.

Τόσο ο υπερπληθωρισμός όσο και ο αποπληθωρισμός δεν ήταν προϊόντα οικονομικών επιλογών αλλά ριζοσπαστικά μέτρα πολιτικής προκειμένου να απαλλαγεί η Γερμανία από τα χρέη και το βάρος των πολεμικών επανορθώσεων. Με παράπλευρη συνέπεια την εμφάνιση του Χίτλερ. Το δίδαγμα από την άποψη αυτή είναι ότι δεν πρέπει κανείς να υπερβάλει με τη λιτότητα χωρίς να συνυπολογίζει τις πολιτικές συνέπειες. «Η Γερμανία στο τέλος απαλλάχτηκε και από τις πολεμικές επανορθώσεις αλλά και από τη δημοκρατία», σημειώνει ο Ζάιμπτ.

Η σκληρή πολιτική αποπληθωρισμού και λιτότητας του Μπρίνινγκ επιβλήθηκε και εν μέρει αιτιολογήθηκε με την υποχρέωση που επέβαλαν τελικά οι νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στη Γερμανία στο τέλος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης να καλύπτονται με χρυσό όλες οι δημοσιονομικές πράξεις του Γερμανικού Ράιχ. Η Γερμανία δεν είχε πλέον εθνική κυριαρχία στην άσκηση νομισματικής πολιτικής. Αυτό παραπέμπει στις σημερινές συνθήκες όπου η Ελλάδα δεν έχει δικό της εθνικό νόμισμα και είναι προσδεδεμένη στο ευρώ.

ΑΝΙΣΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ.

Το μείγμα γίνεται εκρηκτικό όταν αθροίζονται η εθνική προσβολή, η λαϊκή οργή και η αντίσταση στις έξωθεν επιταγές. «Δεν πρέπει να υποβαθμίζει κανείς τη δύναμη αποδόμησης μιας κοινωνίας η οποία συλλογικά δηλώνει: δεν πάει άλλο», παρατηρεί ο Ζάιμπτ. Η φράση αυτή «δεν πάει άλλο» ακούγεται και σήμερα στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία. Αποτυπώνει τη στάση του κόσμου στα σημερινά προγράμματα λιτότητας που επιβάλλονται από την τρόικα στις υπερχρεωμένες χώρες της Μεσογείου.

Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα όταν συμπληρώνεται και ο παράγοντας της κοινωνικής αδικίας. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία είναι διάχυτη η αίσθηση της άνισης κατανομής των βαρών. «Και στις δύο χώρες δεν κατέστη δυνατό μέχρι σήμερα να επιβαρυνθούν τα μεγάλα εισοδήματα για τη χρηματοδότηση της κρίσης. Και στο ζήτημα αυτό υπάρχει παραλληλισμός με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ο τότε καγκελάριος Μπρίνινγκ, για να διατηρήσει την εύνοια του προέδρου Χίντεμπουργκ που δεν τα πήγαινε καλά με τον βιομηχανικό κόσμο, τροφοδοτούσε τα αγροτικά στρώματα της Ανατολικής Σιλεσίας με εξωφρενικές επιδοτήσεις την ώρα που εργάτες και κρατικοί υπάλληλοι εξαθλιώνονταν», καταλήγει ο επιφυλλιδογράφος.

ΠΗΓΗ