ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ: Μια πολυσυζητημένη μέθοδος διαχείρισης των αστικών αποβλήτων

Γαιοσκώληκες κομποστοποίησης

Πολλοί αναγνώστες του blog ρωτάνε σχετικά με την κομποστοποίηση. Θα προσπαθήσουμε με απλά λόγια να περιγράψουμε αυτή τη μέθοδο διαχείρισης των αστικών αποβλήτων.

Σημείωση: Ως πηγή των πληροφοριών μας χρησιμοποιήσαμε :

α)Το δίκτυο ΚΟΜΠΟΣΤ-NET από τους πρωτοπόρους στον τομέα αυτό. Ιδρύθηκε από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ως μέλη συναντάμε την κα Λαζαρίδη Κάτια πρόεδρο σήμερα του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), την κα Τίνα Μπιρμπίλη όταν εργαζόταν στον δήμο Αθηναίων, κρατικά ιδρύματα όπως το ΕΘΙΑΓΕ, ΤΕΙ, κλπ

β)Το site της Οικολογικής εταιρείας Ανακύκλωσης www.ecorec.gr

Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό.

Οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες κομποστοποίησης έγιναν στην Ινδία την δεκαετία του 1920 από τον Άγγλο γεωπόνο Sir Albert Howard.

Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια είναι οι ¨εργάτες¨ της κομποστοποίησης. Αυτοί υποβοηθούνται κι από πολλούς άλλους μεγαλύτερους οργανισμούς. Κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης, αυτά τα μικρόβια παράγουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα και νερό καθώς αποικοδομούν τα οργανικά υλικά του σωρού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το κομπόστ.

Θεωρητικά όλες οι οργανικές ουσίες είναι κατάλληλες για έναν κομποστ. Χρειάζεται όμως η κατάλληλη αναλογία από υλικά πλούσια σε άνθρακα (π.χ. ξερά φύλλα, άχυρα και κομμάτια ξύλου) και υλικά πλούσια σε άζωτο (όπως κομμένο χορτάρι και φυτικά υπολείμματα από την κουζίνα). Ανακατεύοντας διάφορα είδη υλικών ή αλλάζοντας τις αναλογίες μπορεί να αλλάξει η ταχύτητα της αποσύνθεσης. Η ιδανική αναλογία είναι περίπου 3 μέρη υλικών πλούσιων σε άνθρακα προς 1 μέρος πλούσιο σε άζωτο. Υπερβολική ποσότητα άνθρακα επιβραδύνει την αποσύνθεση ενώ τα πολλά αζωτούχα μπορεί να προκαλέσουν οσμές. Ο άνθρακας προμηθεύει......

τους μικροοργανισμούς με ενέργεια και το άζωτο με πρωτεΐνες.

Τα παρακάτω οργανικά υπολείμματα είναι άφθονα σε επαρχιακές περιοχές και μπορούν να κομποστοποιηθούν.

• Υπολείμματα καλλωπιστικών φυτών (κλαδιά, βλαστοί).

• Διάφορα αγριόχορτα (να μην έχουν ώριμους σπόρους).

• Φύλλα.

• Χώμα από γλάστρες (όταν ανανεώνεται το χώμα τους).

• Κλαδιά δένδρων και θάμνων.

• Κομμένο γρασίδι από χλοοτάπητες.

• Υπερώριμα ή χαλασμένα φρούτα.

• Τσόφλια από αυγά.

• Υπολείμματα του καφέ (με τα φίλτρα) και υπολείμματα τσαγιού.

• Υπολείμματα λαχανικών από το καθάρισμα τους στην κουζίνα (πατατόφλουδες, βολβοί από φασόλια, αρακά, κουκιά κ.ά.)

• Υπολείμματα βρασμένων φαγητών στα οποία δεν έχει προστεθεί λάδι.

• Λουλούδια από τα ανθοδοχεία.

• Ροκανίδια και πριονίδια ξύλου σε μικρές ποσότητες.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ανόργανα υλικά που δεν αποσυντίθενται και μερικά οργανικά που η αποσύνθεση τους δημιουργεί δυσάρεστες οσμές ή κινδύνους υγιεινής στο κόμποστ όπως: τυπωμένο χαρτί, υπολείμματα φαγητών που περιέχουν λίπη, κρέας, κόκκαλα, καθώς και τα υλικά καθαρισμού.

Συστήματα κομποστοποίησης

1:Κλειστού τύπου για οικιακή κομποστοποίηση.

Οι κάδοι κομποστοποίησης διατίθενται στην αγορά από διάφορες εταιρείες. Ο πιο φθηνός κάδος ξεκινά από στα 85 ευρώ συν ΦΠΑ και ο πιο ακριβός φτάνει στα 160 ευρώ συν ΦΠΑ.

2. Συστήματα ανοιχτού τύπου κυρίως για μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν το φαινόμενο της βιοαποικοδόμησης είναι βιολογικοί και χημικοί:

Η μικροχλωρίδα που φυσιολογικά υπάρχει στα οργανικά υπολείμματα προερχόμενη από το έδαφος, τον αέρα και το νερό.

Το μέγεθος των τεμαχιδίων. Το άριστο μέγεθος των υλικών είναι μεταξύ 1,5 και 7,5 cm περίπου.

Η υγρασία. Το άριστο επίπεδο διαφέρει ανάλογα με την κατηγορία του υλικού που χρησιμοποιείται. η υγρασία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 70%.

Η σχέση άνθρακα / άζωτο (C/N). Η άριστη τιμή της σχέσης C/N στο υλικό χώνευσης είναι 30/1.

Η ενεργός οξύτητα (pH). Η τιμή του pH επηρεάζει το φάσμα των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται. Άριστο pH είναι το ελαφρά αλκαλικό επειδή ευνοεί την δράση των βακτηρίων χωρίς να περιορίζει σημαντικά εκείνη των μυκήτων.

Η θερμοκρασία. Τα πρώτα δύο ή τρία 24ωρα, η θερμοκρασία αυξάνει και μπορεί να υπερβεί τους 70 ° C και να διατηρηθεί για αρκετές μέρες. Μια θερμοκρασία γύρω στους 55 ° C 60 ° C είναι απαραίτητη για ένα χρονικό διάστημα (Α΄ φάση) επειδή οδηγεί σε μερική αποστείρωση του υλικού. Κατά τη Β΄ φάση, η βέλτιστη θερμοκρασία κομποστοποίησης βρίσκεται ανάμεσα στους 30 ° C 37 ° C, ενώ αν μειωθεί κάτω από τους 20 ° C η αποσύνθεση επιβραδύνεται.

Ο αερισμός. Η βιοδιάσπαση είναι αερόβια διεργασία γι’ αυτό οι οργανισμοί που συμμετέχουν πρέπει να εφοδιάζονται με το απαραίτητο οξυγόνο. Αν εκτραπεί η ζύμωση σε αναερόβια, εκλύονται από τον σωρό δύσοσμα αέρια όπως υδρόθειο, μεθάνιο, αμμωνία.

Η ποιότητα του κομπόστ εξαρτάται κυρίως από την πρώτη ύλη και από την σωστή διαδικασία της κομποστοποίησης. Το κομπόστ χρησιμοποιείται με δύο τρόπους στη γεωργική πρακτική. Ο ένας είναι για τη βελτίωση των καλλιεργούμενων εδαφών και ο άλλος για τη παρασκευή υποστρωμάτων για την ανάπτυξη κηπευτικών και ανθοκομικών φυτών.

Το σημαντικότερο στοιχείο για το κομπόστ είναι οι προδιαγραφές και ο έλεγχος, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε μέθοδο ¨ξεπλύματος¨ και βιομηχανικών αποβλήτων επικίνδυνων για παραγωγή τέτοιων προϊόντων (προηγούμενες αναρτήσεις ΑΣΩΠΟΣ, ΙΤΑΛΙΑ-ECOMAFIA).

Μια επίσης χαρακτηριστική παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε περίπτωση επιλογής της κομποστοποίησης ως μεθόδου διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, είναι η ύπαρξη αγοράς αυτών των προϊόντων. Σε κάθε περίπτωση η κομποστοποίηση είναι μια από τις μεθόδους διαχείρισης αστικών αποβλήτων αλλά προϋποθέτει πλήρη ανάλυση κόστους – οφέλους για την επιλογή του βέλτιστου σεναρίου.

Να σημειώσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει οδηγία (31/1999) όπου καθορίζει πως τα οργανικά στοιχεία των απορριμμάτων μας πρέπει να πηγαίνουν για κομποστοποίηση χωρίς να καθορίζει τον τρόπο και τη μέθοδο της κομποστοποίησης που πρέπει να επιλεγεί. Η χώρα μας με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ 29407/3508/16-12-2002) εναρμονίστηκε με την κοινοτική οδηγία θέτοντας ως ποσοτικούς στόχους τη μείωση στα βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κατά 25%, 50% και 65%, σε σχέση με το 1995, μέχρι το 2010, το 2013 και το 2020 αντίστοιχα.
Επίσης, στην Ελλάδα έχουν δημιουργηθεί εργοστάσια κομποστοποίησης, όπως αυτό  στα Άνω Λιόσια και ένα στην Καλαμάτα. Το πρώτο των Άνω Λιοσίων, δουλεύει ακόμη πιλοτικά παράγοντας μέτρια ποιότητα κομπόστ, ενώ της Καλαμάτας, όπου λειτούργησε με διακοπές και προβλήματα λειτουργίας από το 1999 έχει παράγει μικρές ποσότητες κομπόστ.