Οι ¨μαύρες τρύπες¨ των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων και το παράδειγμα της Χαλκιδικής

Γιατί … ξεχάστηκαν οι Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές (ΒΑΤ);

Σε πολλές αναρτήσεις μας, έχουμε επισημάνει ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι μια σοβαρή επιστημονική και διοικητική εργασία και αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο, που μπορεί και πρέπει να διασφαλίσει την βιώσιμη και  ισόρροπη ανάπτυξη, έτσι ώστε να αποτραπούν φαινόμενα ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος στη χώρα μας.

Γίνεται όμως αυτό σήμερα??

Όσοι έχουν έλθει σε επαφή με διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης γνωρίζουν πολύ καλά τα σκοτεινά σημεία και τις ¨μαύρες τρύπες¨, από την υποβολή του αιτήματος μέχρι την έκδοση της άδειας (ΑΕΠΟ).

Μια φράση, μια παράγραφος , ακόμη και μια λέξη στο κείμενο, μπορεί να ισοδυναμεί με πολλά εκατομμύρια ευρώ κέρδη στον ¨επενδυτή¨, λόγω ...διευκολύνσεων στα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος. Πολλές φορές μάλιστα μέσα από ασαφείς διατυπώσεις των όρων ακυρώνεται στην πράξη και η ελεγκτική διαδικασία.

Φυσικά αυτό αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα όταν πρόκειται για τις λεγόμενες μεγάλες επενδύσεις ή τα μεγάλα έργα υποδομής.

Καθοριστικό ρόλο έχουν τα μελετητικά γραφεία, τα οποία εκπονούν τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και οι ¨δεσμοί¨ που έχουν αναπτύξει με τις υπηρεσίες αδειοδότησης. Πολλές φορές διαβάζοντας κάποιος μια ΑΕΠΟ αναρωτιέται ποιός την έχει συντάξει!! Σε άλλες περιπτώσεις το κείμενο της ΑΕΠΟ συντάσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργεί ένα ¨θολό τοπίο¨ με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και σε ειδικούς, να καταλάβουν το …βαθύτερο νόημα. Πολύ περισσότερο φυσικά σε όσους καλούνται (κυρίως από την τοπική αυτοδιοίκηση α και β βαθμού) να γνωμοδοτήσουν ή να πάρουν θέση γενικότερα, υπέρ ή κατά μιας επένδυσης.

Με την έλευση της ¨πράσινης¨ ανάπτυξης προτεραιότητα δόθηκε στην ουσιαστική κατάργηση του ν.1650 για το περιβάλλον με συνεχείς τροποποιήσεις και με ουσιαστικότερες αυτές που αφορούν στην περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Σήμερα το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του ιδιωτικού τομέα. Ένας άκρατος φιλελευθερισμός διαπνέει τις σχετικές ρυθμίσεις. Με απλά λόγια, θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί, ότι δίδεται η δυνατότητα οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι να γράφουν και την απόφαση των περιβαλλοντικών όρων, αλλά και να ελέγχονται.

Προέχει λοιπόν να διακοπεί η αμφίδρομη σχέση μεταξύ υπηρεσιών -  μελετητών και ενδιαφερομένων. Ο καλύτερος τρόπος είναι η διάλυση όλων των υπηρεσιών αδειοδότησης σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και η οργάνωση από μηδενική βάση, αφού  πρώτα διερευνηθεί το πόθεν και το έσχες των αρμοδίων.

Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αυτό της εξόρυξης χρυσού στην Χαλκιδική:

Στις 100 σελίδες της ΑΕΠΟ δυο λέξεις είναι όλη η ουσία!!

 flash smelting ή ακαριαία τήξη.

Όλα αυτά για να …
αποφευχθεί η χρήση κυανίου, μια και για χρόνια τώρα εκεί μόνο εστίαζαν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας!!

Να θυμίσουμε ότι: Η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ έχει ως στόχο την παραγωγή συµπυκνωµάτων µολύβδου (γαληνίτη),   ψευδαργύρου (σφαλερίτη), πυριτών και χαλκού/χρυσού, ταυτόχρονα µε την παραγωγή µεταλλικού χρυσού, χαλκού και αργύρου,  µέσα από καθετοποιηµένη διαδικασία εξαγωγής των µετάλλων.

Η εξόρυξη και η μεταλλουργική επεξεργασία για την παραγωγή των παραπάνω προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι μακράν η πλέον ρυπαίνουσα δραστηριότητα. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η χρήση ή όχι του κυανίου για την παραγωγή χρυσού. Είναι εκατοντάδες οι ρύποι που συνοδεύουν αυτού του είδους τις δραστηριότητες και μάλιστα με την ίδια επικινδυνότητα.

Η ΑΕΠΟ αναφέρει χαρακτηριστικά:

¨Απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοποίηση των παραγόµενων συµπυκνωµάτων πυριτών Ολυµπιάδας και χαλκού-χρυσού Σκουριών στην τροφοδοσία του νέου εργοστασίου µεταλλουργίας το οποίο εγκαθίσταται εντός της βιοµηχανικής ζώνης Στρατονίκης-Στρατωνίου (Π.Δ. 18.10.1979), είναι η εφαρµογή της Πυροµεταλλουργικής Μεθόδου Ακαριαίας Τήξης (Flash Smelting)  η οποία σύµφωνα µε την υποβληθείσα ΜΠΕ του σχετικού  91  εξασφαλίζει βέλτιστη προσαρµογή στις διακυµάνσεις της περιεκτικότητας των κοιτασµάτων, άριστη αξιοποίηση των µεταλλευµάτων της περιοχής, καθώς και υψηλή ανάκτηση µετάλλων.

 Η εν λόγω µέθοδος οδηγεί σε σταθεροποίηση του αρσενικού που περιέχεται στο συµπύκνωµα Ολυµπιάδας στη σταθερή και περιβαλλοντικά αποδεκτή µορφή του σκοροδίτη, καθώς και σε ανάκτηση του θείου που περιέχεται και στα δύο συµπυκνώµατα υπό µορφή θειικού οξέος.¨

Επιστημονικά στοιχεία γι αυτή τη μεταλλουργική μέθοδο (χαρακτηρίζεται ως demonstration) μπορείτε να βρείτε στο Blog antigoldgreece.

Για να δούμε όμως, όσο πιο απλά μπορούμε , κάποια σκοτεινά σημεία στην ΑΕΠΟ:

Η δραστηριότητα ανήκει στην κατηγορία IPPC (οδηγία 2008/1/ΕΚ) και μάλιστα καλύπτεται οριζόντια από πολλές «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές» όπως η εξόρυξη, η μεταλλουργία το σύστημα παρακολούθησης, τα απόβλητα, κλπ. Το κείμενο λοιπόν της ΑΕΠΟ θα έπρεπε να περιλαμβάνει όλες τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (και στα έχοντας υπόψη και στο κείμενο των όρων) και με επισημάνσεις όσων υιοθετούνται και όσων όχι και μάλιστα με επαρκή αιτιολόγηση.

Όμως, το βασικό κοινοτικό κείμενο (BREF) και με τίτλο ¨Reference Document on Best Available Techniques in the Non Ferrous Metals Industries¨ (900 σελίδες) δεν αναφέρεται πουθενά στην συγκεκριμένη ΑΕΠΟ! (Λεπτομέρειες ΕΔΩ).

Τα μόνα BREF που αναφέρονται είναι στην παράγραφο δ2.267, αλλά μόνο για να δικαιολογήσουν την ανάμειξη επικίνδυνων και μη επικίνδυνων αποβλήτων, κάτι που απαγορεύεται σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα και είναι:

·       Reference Document on Best Available Techniques for the “Waste Treatment Industries – August 2006

·       Management of Tailings and Waste Rock in Mining Activities, January 2009

Να σημειώσουμε επίσης ότι σε μεταγενέστερη της ΑΕΠΟ απόφαση του Υπουργού και Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ (αρ πρωτ. οικ. 48963/5-10-2012), σε σχέση με τις δραστηριότητες IPPC και  με θέμα ¨Προδιαγραφές περιεχοµένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.)  για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α΄ της υπ’  αριθµ.  1958/13-1-2012  απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος,  Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής (Β΄ 21), όπως ισχύει, σύµφωνα µε το άρθρο 2 παρ. 7 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209)¨, αναγράφεται:

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β.ΙΙ ¨ Για έργα και δραστηριότητες που συµπεριλαµβάνονται στο Παράρτηµα Β.Ι.  της παρούσας ΥΑ,  επιπρόσθετα των όσων αναφέρονται στο Παράρτηµα Α της παρούσας ΥΑ,  τα αναγκαία µέτρα και όροι που τίθενται στην ΑΕΠΟ των εγκαταστάσεων αυτών καθορίζονται µε βάση τα συµπεράσµατα Βέλτιστων Διαθέσιµων Τεχνικών  (ΒΔΤ)..¨.

Εν αναμονή απαντήσεων….