Οι γυναίκες στη Μάχη της Κρήτης

ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ  ΧΡΥΣΟΥΛΑΚΗ-ΒΛΑΧΟΥ από τη Σητεία

"Είμαι 18 χρονών. Με καταδίκασαν σε θάνατο. Περιμένω από στιγμή σε στιγμή το εκτελεστικό απόσπασμα. Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η Κρήτη.¨

Αυτό έγραψε στον τοίχο του κελιού της η ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ  ΧΡΥΣΟΥΛΑΚΗ-ΒΛΑΧΟΥ λίγο πριν την εκτέλεση.

Το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, ξεκίνησε η αεροπορική έφοδος των Γερμανών εναντίον του νησιού, ως την 1η Ιουνίου. Με την επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το νησί από τις αγγλοελληνικές συμμαχικές δυνάμεις, ωστόσο αυτή τους η επιτυχία κόστισε τόσο πολύ ώστε να μην επιχειρήσουν ξανά άλλη αεροπορική έφοδο της ίδιας κλίμακας κατά την διάρκεια του πόλεμου. Οι απώλειες για τους Συμμάχους ήταν: 3.500 νεκροί, 1.900 τραυματίες και 17.500 αιχμάλωτοι. Οι Γερμανοί, σύμφωνα με δικά τους στοιχεία, είχαν 3.986 νεκρούς και αγνοούμενους, 2.594 τραυματίες, ενώ έχασαν 370 αεροπλάνα. Σύμφωνα, όμως, με συμμαχικούς υπολογισμούς, οι γερμανικές απώλειες ξεπέρασαν τις 16.000.

Από το εθνικό προσκλητήριο δεν απουσίασαν οι γυναίκες.

Τα καθήκοντα της νοικοκυράς άλλαξαν προσανατολισμό. Προσαρμόσθηκαν στο πνεύμα της εποχής και με προθυμία υπάκουσαν στο σάλπισμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις πήραν τα όπλα και βρέθηκαν δίπλα στους άνδρες τους. Άλλες περιέθαλπαν  στα σπίτια τους με κίνδυνο της ζωής τους αντάρτες ή περιπλανώμενους συμμάχους, που βρίσκονταν ακόμα στην Κρήτη. Έφτιαχναν και έστελναν με τα παιδιά τους παξιμάδι, τρόφιμα και άλλα είδη στους αντάρτες που κρύβονταν σε σπηλιές ή εγκαταλελειμμένα κτηνοτροφικά καταλύματα. Προσέφεραν τις υπηρεσίες τους ως νοσοκόμες σε τραυματισμένους μαχητές, δίνοντας έτσι νέες διαστάσεις στον αγώνα και την αντίσταση της Κρήτης.

ΦΩΤΕΙΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΗΡΩΙΔΩΝ

Τερψιχόρη Χρυσουλάκη-Βλάχου

Ηταν από τη Σητεία. Αγωνίστηκε προσφέροντας τις υπηρεσίες της στον ασύρματο που λειτουργούσε σ όλο σχεδόν το διάστημα της κατοχής στη ΜΟΝΗ ΤΟΠΛΟΥ. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε θάνατο από τους Γερμανούς. Εκτελείται στην Αγιά Χανίων τον Ιούνιο του 1944. Αντιμετωπίζει το θάνατο με μια αξιοθαύμαστη ψυχραιμία. Η όμορφη αυτή κρητικοπούλα γράφει στον τοίχο του κελιού της "Είμαι 18 χρονών. Με καταδίκασαν σε θάνατο. Περιμένω από στιγμή σε στιγμή το εκτελεστικό απόσπασμα. Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η Κρήτη.¨

Ελένη Μαρκετάκη

Για την ίδια αιτία και με την ίδια κατηγορία εκτελείται μετά την καταδίκη της, η συμπολίτισσα και συναγωνίστρια της Χρυσουλάκη-Βλάχου, Ελένη Μαρκετάκη. Μετά την ομοβροντία των όπλων, οι άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος στην Αγιά επιστρέφουν στη μονάδα τους, κρατώντας τα λάφυρα της επιχείρησης, που είναι τα γοβάκια των δυο κοριτσιών που εκτελέστηκαν.

Η Μαρκετάκη ήταν....
τότε 30 χρονών.

Αλλά παράδειγμα ανωτερότητας και ψυχικού μεγαλείου που κρατά ψηλά το γόητρο και την τιμή της πατρίδας μας, αποτελεί και η γριά μητέρα της Μαρκετάκη. Οταν μετά την εκτέλεση της κόρης της οι Γερμανοί λεηλατούν ληστρικά το σπίτι της και αφαιρούν από τη μητέρα της ακόμα και τη βέρα και τα γυαλιά της, εκείνη στρέφεται στο διερμηνέα και του λέει: "Πες παιδί μου στον αξιωματικό να μου δώσει τα γυαλιά μου να του ψήσω ένα καφέ για να κάνει ένα συγχωρεμό στο κορίτσι μου.¨

Τερψιχόρη Αδαμάκη-Χατζοπούλου

Είναι Σητειακής καταγωγής επίσης και κατηγορείται για τη συμμετοχή της και τις πληροφορίες που μεταδίδει με τον ασύρματο από τη ΜΟΝΗ ΤΟΠΛΟΥ στους συμμάχους στη Μέση Ανατολή. Συλλαμβάνεται πρώτα από τους Ιταλούς. Μετά από εξάμηνη φυλάκιση της στις φυλακές της Νεάπολης, αφήνεται ελεύθερη. Τη συλλαμβάνουν όμως και πάλι οι Γερμανοί. Μετά από πολλά βασανιστήρια στον Αγιο Νικόλαο, μεταφέρεται στις φυλακές Αγιάς, όπου μεταξύ των άλλων την υποχρεώνουν να παρακολουθεί τις τακτικές εκτελέσεις των πατριωτών. Επειδή δεν προκύπτουν ενοχοποιητικά σε βάρος της στοιχεία, το Στρατοδικείο Χανίων της επιβάλλει μετά από τις παραπάνω περιπέτειες κατ οίκο περιορισμό. Μετά την απελευθέρωση οι Αγγλοι την τιμούν με χρυσό μετάλλειο ανδρείας.

Κατίνα Ελευθεράκη-Παπαδάκη

Με την κατηγορία της απόκρυψης του συμμαχικού ασύρματου στα περίχωρα της ΜΟΝΗΣ ΤΟΠΛΟΥ συλλαμβάνεται και η Κατίνα Ελευθεράκη-Παπαδάκη, κάτοικος Σητείας. Επειδή όμως η Ελένη Μαρκετάκη παίρνει πάνω της όλη την ευθύνη για τη λειτουργία και απόκρυψη του ασύρματου προκειμένου να την απαλλάξει από την εκτέλεση ως μικρότερη κοπέλα, το Στρατοδικείο Χανίων δεν την έκρινε ένοχη θανάτου. Δεν απέφυγε όμως τα σκληρά βασανιστήρια.

Συλλαμβάνεται το Μάη του 1943. Στην αρχή φυλακίζεται και κακοποιείται στον Αγιο Νικόλαο. Μεταφέρεται μετά στις φυλακές Αγιάς. Για πενήντα μέρες φυλακίζεται στις φυλακές Βάνιτσε του Βελιγραδίου. Από το Σεπτέμβρη του 1944 ως τον Απρίλη του 1945, βρίσκεται στο φοβερό στρατόπεδο του Ουράνεμπουργκ στο Βερολίνο. Απελευθερώνεται από το στρατόπεδο του Αμβούργου με τη μεσολάβηση των Αμερικανών.

Βιργινία Γαλανουδάκη-Κανέλλου

Ήταν από τον Άγιο Νικόλαο και διέθετε μια γοητευτική ομορφιά. Πρόκειται για τη "Μπέλλα Βιρτζίνια" όπως την αποκαλούσαν οι Ιταλοί. Βοήθησε δυναμικά την αντίσταση. Με ειδική άδεια και με το πρόσχημα ότι πραγματοποιεί εράνους "υπέρ των πτωχών¨ συγκεντρώνει χρήματα τα οποία διαθέτει στην αντίσταση. Ως εθελόντρια αδελφή του Ερυθρού Σταυρού αποφυλακίζει πολλούς κρατούμενους με πλαστά ιατρικά πιστοποιητικά και ακτινογραφίες.

Κάποτε και με ειδική και πάλι άδεια επισκέπτεται τους πολιτικούς κρατούμενους στο μοναστήρι της Κρουσταλλένιας στο Λασίθι φορτωμένη με τρόφιμα και γλυκά. Ενα πακέτο όμως με τσιγάρα στο οποίο υπάρχει ένα γράμμα χωρίς να το ξέρει την προδίδει. Συλλαμβάνεται και στην εξονυχιστική ανάκριση που της γίνεται, αναλαμβάνει την ευθύνη. Επειδή δεν προκύπτουν επιβαρυντικά στοιχεία σε βάρος της, δικάζεται σε τρίμηνη φυλάκιση με αναστολή.

ΠΗΓΗ: ΜΟΝΗ ΠΡΕΒΕΛΗ