(Η εύλογη ανησυχία με τα όσα ακούμε περί ¨κουρέματος¨, ¨αναδιάρθρωσης¨ κλπ μας οδήγησε να ψάξουμε λίγο παραπάνω την διαδρομή της Αργεντινής λίγο πριν την χρεοκοπία και την εικόνα που εμφάνιζε σε σχέση με την σημερινή οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα. Διαβάσαμε και παραθέτουμε παρακάτω, με απλά λόγια, απόψεις ειδικών οικονομολόγων, που γνωρίζουν σε βάθος την κρίση στη χώρα αυτή)
Όταν στις 5 Δεκεμβρίου του 2001 το ΔΝΤ αρνείται τη χορήγηση δανείου στην τότε κυβέρνηση της Αργεντινής και η χώρα αδυνατεί πλέον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, ξεσπά η κρίση χρέους και ο τραπεζικός πανικός και η οικονομία παραλύει. Ξεσπούν ταραχές, στις οποίες σκοτώνονται 38 πολίτες.
Η εικόνα που τότε εμφάνιζε η οικονομία της Αργεντινής, αποτυπώνεται στα παρακάτω στοιχεία:
- Το χρέος το 2001 φτάνει στα 132 δισεκατομμύρια $.
- Το επίσημο ποσοστό της ανεργίας αγγίζει το 18% του πληθυσμού.
- Το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας φτάνει το το 3,2% του ΑΕΠ
Και μόνο η σύγκριση των παραπάνω στοιχείων, με τα αντίστοιχα στη χώρα μας, δημιουργεί τουλάχιστον σοβαρό προβληματισμό. Για παράδειγμα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, καθώς και το βάρος του χρέους, είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερες στην Ελλάδα σήμερα από εκείνα της Αργεντινής πριν από την κρίση
Υπάρχουν όμως και άλλα στοιχεία που χρήζουν επισήμανσης.
1: Ο Τραπεζικός τομέας της Αργεντινής ήταν πλήρως εξαρτημένος από το δολάριο, όπως για μας σήμερα είναι από το Ευρώ. Με την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Αργεντινή, ούτε η κυβέρνηση ούτε η κεντρική τράπεζα θα μπορούσαν να δανειστούν στις διεθνείς αγορές.
2: Μία διαφορά που ευνοεί την Ελλάδα, είναι ότι είναι μέλος της Ευρωζώνης και της ΕΕ και οι οποίες εκ των πραγμάτων θα προσπαθήσουν να αποφύγουν την μετάδοσης της κρίσης και σε άλλες χώρες μέλη. Στην Αργεντινή, αντίθετα, το ΔΝΤ και η διεθνής κοινότητα ευνόησε την οικονομική κατάρρευση, προς παραδειγματισμό των αγορών. Επίσης, η Ελλάδα έχει ένα δανειστή (?) ¨έσχατης ανάγκης¨, τουλάχιστον θεωρητικά, την ΕΚΤ. Αυτό δεν συνέβη στην Αργεντινή, όπου η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν ήταν πρόθυμη να βοηθήσει, ενώ το ΔΝΤ δεν είχε επαρκείς οικονομικούς πόρους, για να το πράξει.
3: Μια άλλη ομοιότητα ήταν η εμμονή στην δημοσιονομική προσαρμογή, με στόχο να αποκατασταθεί η μακροπρόθεσμη φερεγγυότητα.
Στην Αργεντινή η κυβέρνηση ανακοίνωσε πολλά πακέτα μέτρων, τα οποία αποτελούσαν μέρος των προγραμμάτων του ΔΝΤ (ένα από αυτά περιελάμβανε ακόμη και ένα νόμο, που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο μόλις τρεις μήνες πριν από την τελική κατάρρευση, για το ¨μηδενικό έλλειμμα¨). Η δημοσιονομική περιστολή απέτυχε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη. Έκανε την ύφεση, ακόμη χειρότερη, μειώνοντας τα φορολογικά έσοδα. Η αντίδραση ήταν να επιβληθούν και άλλα αυστηρότερα μέτρα λιτότητας, που βάθυναν την ύφεση και την περαιτέρω μείωση των φορολογικών εσόδων. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, όπου η δημοσιονομική λιτότητα αδυνατεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και η ύφεση επιδεινώνεται.
Στην Αργεντινή η κυβέρνηση ανακοίνωσε πολλά πακέτα μέτρων, τα οποία αποτελούσαν μέρος των προγραμμάτων του ΔΝΤ (ένα από αυτά περιελάμβανε ακόμη και ένα νόμο, που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο μόλις τρεις μήνες πριν από την τελική κατάρρευση, για το ¨μηδενικό έλλειμμα¨). Η δημοσιονομική περιστολή απέτυχε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη. Έκανε την ύφεση, ακόμη χειρότερη, μειώνοντας τα φορολογικά έσοδα. Η αντίδραση ήταν να επιβληθούν και άλλα αυστηρότερα μέτρα λιτότητας, που βάθυναν την ύφεση και την περαιτέρω μείωση των φορολογικών εσόδων. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, όπου η δημοσιονομική λιτότητα αδυνατεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και η ύφεση επιδεινώνεται.
Οι επενδυτές γνωρίζουν ότι η ανάπτυξη είναι ο μόνος τρόπος να βγούμε από την παγίδα χρέους και δεν φαίνεται ότι αυτό μπορεί να γίνει μέσω της μείωσης των κρατικών δαπανών ή αυξήσεις φόρων.
4: Στην Αργεντινή, το πρώτο σύμπτωμα της κρίσης του 2001 ήρθε
το Νοέμβριο του 2000 με την απότομη αύξηση στις αποδόσεις των δημόσιων ομολόγων και την πρώτη έξαρση των αναλήψεων των τραπεζικών καταθέσεων. Το αρχικό αυτό στάδιο της κρίσης ξεπεράστηκε από ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ με τα ίδια χαρακτηριστικά όπως στη χώρα μας. Το πρόγραμμα αυτό με την υποβλητική όνομα του "Blindaje" ("ασπίδα") ανακοινώθηκε από τον Δεκέμβριο του 2000 και περιελάμβανε αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους. Από τον Μάρτιο όμως του 2001, ήταν σαφές ότι η Αργεντινή δεν επρόκειτο να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις. Όταν έγινε αντιληπτό ότι το πρόγραμμα δεν ήταν ρεαλιστικό, προκλήθηκε μια δεύτερη έξαρση των τραπεζικών αναλήψεων και μια απότομη αύξηση των επιτοκίων (spreads).
Έτσι, η Κυβέρνηση αναγκάσθηκε να εκδώσει νόμο, σύμφωνα με τον οποίο, το Νοέμβριο του 2001, τέθηκε όριο αναλήψεων ίσο με 1.000 δολάρια ανά μήνα.
Η χρηματοδότηση της Ελλάδας από τον Απρίλιο του 2010 ομοιάζει με το πρόγραμμα του 2000 της Αργεντινής. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι για την Ευρωπαϊκή απόφαση χρειάστηκαν αρκετοί μήνες, σε σχέση με τις λίγες εβδομάδες που πήρε στην Αργεντινή.
5: Στην Αργεντινή το 2001, προηγήθηκαν ¨προσβολές¨ κατά των εργαζομένων και του λαού γενικότερα, ιδίως από την πλευρά των αξιωματούχων των ΗΠΑ της τότε Διοίκησης Μπους..... Θυμηθείτε τα περί τεμπέληδων, κοπριτών, διεφθαρμένων, κλπ, στη χώρα μας.
Ποια ήταν όμως η εξέλιξη στην Αργεντινή?
Μετά από μία περίοδο πολιτικής ανωμαλίας, ο Πρόεδρος Eduardo Duhalde (ο οποίος ανέλαβε την Προεδρία στις αρχές του 2002), κατήργησε το καθεστώς ισοτιμίας μεταξύ δολαρίου και πέσο. Μέσα σε λίγους μήνες, η ισοτιμία των δύο νομισμάτων, από 1 προς 1, έφθασε στο 1 (δολάριο) προς 3,89 (πέσος).
Η μεγάλη αυτή υποτίμηση, προκάλεσε σημαντικότατη αύξηση του πληθωρισμού (που σε κάποιο σημείο έφθασε ακόμη και στο 40% σε ετήσια βάση). Προκάλεσε όμως και μία αύξηση των εξαγωγών, καθώς το οικονομικό περιβάλλον στη διεθνή κοινότητα ήταν θετικό.
Η έναρξη της θητείας του Νέστωρ Κίρσνερ το 2003 συνδυάσθηκε με μια σειρά τομές με το παρελθόν ,με κυριότερη την αλλαγή της υποτελούς τακτικής απέναντι στην Παγκοσμια Τράπεζα και την Ουάσιγκτον. Αμφισβήτησε ένα μέρος του εξωτερικού χρέους ,ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για το υπόλοιπο και το κυριότερο αγνόησε τις επιταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δίνοντας βάρος στις δημόσιες επενδύσεις και προσοχή στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που είχε δημιουργήσει η νεοφιλελεύθερη πολιτική των προκατόχων του.
Η μεγάλη αυτή υποτίμηση, προκάλεσε σημαντικότατη αύξηση του πληθωρισμού (που σε κάποιο σημείο έφθασε ακόμη και στο 40% σε ετήσια βάση). Προκάλεσε όμως και μία αύξηση των εξαγωγών, καθώς το οικονομικό περιβάλλον στη διεθνή κοινότητα ήταν θετικό.
Η έναρξη της θητείας του Νέστωρ Κίρσνερ το 2003 συνδυάσθηκε με μια σειρά τομές με το παρελθόν ,με κυριότερη την αλλαγή της υποτελούς τακτικής απέναντι στην Παγκοσμια Τράπεζα και την Ουάσιγκτον. Αμφισβήτησε ένα μέρος του εξωτερικού χρέους ,ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για το υπόλοιπο και το κυριότερο αγνόησε τις επιταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δίνοντας βάρος στις δημόσιες επενδύσεις και προσοχή στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα που είχε δημιουργήσει η νεοφιλελεύθερη πολιτική των προκατόχων του.
Αυτά όλα είχαν σαν αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη και την άνοδο του ΑΕΠ με ποσοστά 8% έως 9% για την περίοδο 2003 - 2007, γεγονός που βοήθησε στη μείωση του δημοσίου χρέους σαν ποσοστό του ΑΕΠ, το οποίο υποχώρησε από το 135% (που είχε φθάσει μετά τις υποτιμήσεις), στο 35% κατά το έτος 2009.
Εν τούτοις, η στάση πληρωμών του 2001 και του 2002, υπήρξε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη χώρα. Στο αρχικό σχέδιο αναδιάρθρωσης προσέφερε στους δανειστές ποσοστό 30% επί του αρχικού τους κεφαλαίου, ποσοστό το οποίο δεν αποδέχθηκαν πολλοί από τους δανειστές. Ο αρχικός αποκλεισμός της χώρας από τις αγορές, σε συνδυασμό με τις συνεχείς προστριβές για αποπληρωμή μεγαλύτερου ποσοστού επί του αρχικού χρέους (προστριβές που συνεχίζονται ακόμη και σήμερα) εξακολουθούν να προκαλούν προβλήματα στη χώρα που μεταφράζονται σε σημαντικά αυξημένα spreads, τόσο για το δημόσιο, όσο και για τον ιδιωτικό τομέα.
Η Αργεντινή, ωστόσο, παρά τα προβλήματα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει, εντυπωσιάζει σήμερα την Ευρώπη με τον ρυθμό ανάπτυξής της, ο οποίος ξεπέρασε το 9% μέσα στο 2010.
Αυτή η επιτυχία, όπως ισχυρίζονται πολλοί οικονομολόγοι οφείλεται κυρίως στην κατάργηση της ισοτιμίας μεταξύ πέσο και δολαρίου.
Όλα τα παραπάνω ας συνεκτιμηθούν με όλα όσα ακούγονται και θα ακουσθούν τις επόμενες μέρες, για να είμαστε προετοιμασμένοι και για να χειριστούμε καλύτερα τις επιπτώσεις ενός ¨κουρέματος¨ και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου